Kategorie i grupy zaburzeń psychicznych według DSM-5

Kategorie i grupy zaburzeń psychicznych według DSM – 5

Damian D. Brela

Na podstawie: Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych. Wydanie piąte. DSM – 5. American Psychiatric Association. Wydawnictwo: Edra Urban & Partner, Wrocław, 2018. Redakcja wydania polskiego: Piotr Gałecki, Maciej Pilecki, Joanna Rymaszewska, Agata Szulc, Sławomir Sidorowicz, Jacek Wciórka.

ZABURZENIA NEUROROZWOJOWE

Zaburzenie rozwoju inteletualnego (niepełnosparwność intelektualna)

– w przypadku zaburzeń intelektualny psychoterapia psychoanalityczna / psychodynamiczna nie jest wskazana. Pomoc osobom dotkniętym tego rodzaju zaburzeniem realizuje się poprzez rehabilitację, zastosowanie ma tutaj specjalizacja z psychologii rehabilitacji / niepełnosprawności. Z racji tego, że nie posiadam takich kwalifikacji nie zajmuję się pomocom osobom z zaburzeniami rozwoju intelektualnego.

Zaburzenia komunikacji

Zaburzenia należące do spektrum autyzmu

Zaburzenia z deficytem uwagi i nadaktywnością (ADHD)

Specyficzne zaburzenia uczenia się (dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia)

Zaburzenia ruchowe (rozwojowe zaburzenie koordynacji, stereotypie ruchowe)

Zaburzenia tikowe / tiki (Zaburzenie Tourette’a, uporczywe tiki ruchowe lub głosowe, tiki przemijające)

Inne określone zaburzenie neurorozwojowe

Nieokreślone zaburzenie neurorozwojowe

ZABURZENIA NALEŻĄCE DO SPEKTRUM SCHIZOFRENII I INNE ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE

Zaburzenie schizotypowe (osobowość schizotypowa)

Zaburzenie urojeniowe

Krótkotrwałe zaburzenie psychotyczne

Zaburzenie pod postacią schizofrenii (schizofrenoformiczne)

Schizofrenia

Zaburzenia schizoafektywne

Zaburzenie psychotyczne wywołane substancją / lekiem

Zaburzenie psychotyczne spowodowane innym stanem ogólnomedycznym

Katatonia związana z innym zaburzeniem psychicznym

Zaburzenie katatoniczne spowodowane stanem ogólnomedycznym

Inne określone zaburzenie ze spektrum schizofrenii i inne zaburzenie psychotyczne

Nieokreślone zaburzenie ze spektrum schizofrenii i inne zaburzenie psychotyczne

ZABURZENIA (AFEKTYWNE) DWUBIEGUNOWE I INNE Z NIMI ZWIĄZANE

Zaburzenie (afektywne) dwubiegunowe typu I

Zaburzenie (afektywne) dwubiegunowe typu II

Zaburzenie cyklotymiczne

Zaburzenie dwubiegunowe i pokrewne wywołane substancją / lekiem

Zaburzenia dwubiegunowe i pokrewne spowodowane innym stanem medycznym

Inne określone zaburzenie (afektywne) dwubiegunowe

Nieokreślone zaburzenie (afektywne) dwubiegunowe

ZABURZENIA DEPRESYJNE

Dezorganizujące zaburzenie regulacji nastroju

Większe zaburzenie depresyjne (pojedynczy epizod, epizod nawracający)

Uporczywe zaburzenie depresyjne (dystymia)

Przedmenstruacyjne zaburzenie dysforyczne

Zaburzenie depresyjne wywołane substancją lub lekiem

Zaburzenie depresyjne spowodowane stanem ogólnomedycznym

Inne określone zaburzenie depresyjne

Nieokreślone zaburzenie depresyjne

ZABURZENIA LĘKOWE

Separacyjne zaburzenie lękowe

Mutyzm selektywny

Fobia swoista (izolowana) (zwierzęta, środowisko naturalne, lęk przed krwią, zastrzykami, przed opieką medyczną, przed ranami, sytuacji, inne)

Społeczne zaburzenie lękowe (fobia społeczna)

Zaburzenie paniczne

Agorafobia

Zaburzenie lękowe uogólnione

Zaburzenie lękowe wywołane substancją / lekiem

Zaburzenie lękowe spowodowane innym stanem ogólnomedycznym

Inne określone zaburzenie lękowe

Nieokreślone zaburzenie lękowe

ZABURZENIA OBSESYJNO-KOMPULSYJNE I INNE Z NIMI ZWIĄZANE

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne

Cielesne zaburzenie dysmorficzne / Dysmorfofobia / Dysmorfia mięśniowa

Zbieractwo patologiczne / Zaburzenia gromadzenia

Trichotillomania / Zaburzenie z wyrywaniem włosów

Dermatotillomania / Zaburzenie z rozdrapywaniem (skubaniem) skóry / Wywołane uszkodzenie skóry / Przeczosy psychogenne

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i pokrewne wywołane substancją / lekiem

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i pokrewne spowodowane innym stanem ogólnomedycznym

Inne określone zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne i inne z nimi związane

Nieokreślone zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i inne z nimi związane

ZABURZENIE ZWIĄZANE Z TRAUMĄ I STRESOREM / ZABURZENIA POURAZOWE I ZWIĄZANE Z CZYNNIKIEM STRESOWYM

Reaktywne zaburzenie więzi

Zaburzenie z rozhamowaniem nawiązywania relacji / Zaburzenie polegające na nadmiernej łatwości nawiązywania stosunków społecznych

Zaburzenie stresowe pourazowe

Ostre zaburzenie stresowe

Zaburzenie adaptacyjne

Inne określone zaburzenie pourazowe i związane z czynnikiem stresowym

Nieokreślone zaburzenie pourazowa i związane z czynnikiem stresowym

ZABURZENIA DYSOCJACYJNE

Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości

Amnezja dysocjacyjna

Fuga dysocjacyjna

Zaburzenie depresonalizacyjne / derealizacyjne

Inne określone zaburzenie dysocjacyjne

Nieokreślone zaburzenia dysocjacyjne

ZABURZENIA Z OBJAWAMI SOMATYCZNYMI I POKREWNYMI

Zaburzenie pod postacią somatyczną

Zaburzenie z lękiem o stan zdrowia (hipochondryczne)

Zaburzenie konwersyjne / Zaburzenie z czynnościowymi objawami neurologicznymi

Czynniki psychiczne wpływające na inny stan ogólnomedyczny

Zaburzenia pozorowane

Inne określone zaburzenie z objawami somatycznymi i inne z nim związane

Nieokreślone zaburzenie z objawami somatycznymi i inne z nim związane

ZABURENIA JEDZENIA I ODŻYWIANIA SIĘ

Pica / Łaknienie opaczne

Zaburzenie przeżuwania / Zaburzenie regurgitacyjne

Zaburzenie z ograniczaniem/unikaniem przyjmowania pokarmów

Jadłowstręt psychiczny / Anorexia nervosa

Żarłoczność psychiczna / Bulimia nervosa

Zaburzenie z napadami objadania się

Inne określone zaburzenie jedzenia i odżywiania się

Nieokreślone zaburzenie jedzenia i odżywiania się

ZABURZENIA WYDALANIA

Moczenie się

Zanieczyszczenie się kałem

Inne określone zaburzenie wydalania

Nieokreślone zaburzenie wydalania

ZABURZENIA SNU I CZUWANIA

Zaburzenia z bezsennością / Insomnia

Zaburzenie z nadmierną sennością / Hipersomnia

Narkolepsja

Obturacyjny bezdech i spłycony oddech podczas snu

Centralny bezdech senny

Idiopatyczny bezdech senny ośrodkowy

Oddech Cheyne’a-Stokesa

Bezdech senny ośrodkowy występujący z uzywaniem opioidów

Hiperwentylacja związana ze snem

Zaburzenie okołodobowego rytmu snu i czuwania

Zaburzenie związane z wybudzaniem w czasie snu non-REM

Sennowłóctwo

Seksomnia

Koszmary senne

Zaburzenia zachowania w czasie snu REM

Zespół niespokojnych nóg

Zaburzenia snu wywołane substancją/lekiem

Inna określona bezsenność

Nieokreślona bezsenność

Inne określone zaburzenie z nadmierną sennością

Nieokreślone zaburzenie z nadmierną sennością

Inne określone zaburzenie snu i czuwania

Nieokreślone zaburzenie snu i czuwania

DYSFUNKCJE SEKSUALNE

Opóźniony wytrysk

Zaburzenie wzwodu

Zaburzenie orgazmu u kobiet

Zaburzenie zainteresowania / wzbudzenia seksualnego u kobiet

Bolesność genitalno-miednicza / Zaburzenie penetracji

Osłabienie pożądania seksualnego u mężczyzn

Wytrysk przedwczesny (wczesny) nasienia

Dysfunkcja seksualna wywołana substancją / lekiem

Inna określona dysfunkcja seksualna

Nieokreślona dysfunkcja seksualna

DYSFORIA PŁCIOWA

Dysforia płciowa (u dzieci, dorastających, dorosłych, z zaburzeniami rozwoju płciowego, po zmianie płci,)

Inna określona dysforia płciowa

Nieokreślona dysforia płciowa

ZABURZENIA NISZCZYCIELSKIE, KONTROLI IMPULSÓW I ZACHOWANIA

Zaburzenie opozycyjno-buntownicze

Okresowe zaburzenie eksplozywne

Zaburzenia zachowania

Antyspołeczne zaburzenie osobowości

Piromania

Kleptomania

Inne określone zaburzenie niszczycielskie, kontroli impulsów i zachowania

Nieokreślone zaburzenie niszczycielskie, kontroli impulsów i zachowania

ZACHOWANIA ZWIĄZANE Z SUBSTANCJAMI I UZALEŻNIENIA

Zaburzenie używanie alkoholu (uzależnienie od alkoholu)

Zatrucie alkoholem

Odstawienie alkoholu (alkoholowy zespół abstynencyjny)

Zatrucie kofeiną

Odstawienie kofeiny

Zaburzenie używania konopi

Zatrucie konopiami

Odstawienie konopi

Zaburzenie używania fencyklidyny

Zaburzenie używania innego halucynogenu

Zatrucie fencyklidyną

Zatrucie innym halucynogenem

Utrwalone zaburzenie postrzegania wywołane substancją halucynogenną

Zaburzenie używania substancji wziewnej

Zatrucie substancją wziewną

Zaburzenie używania opioidów (uzależnienie od opioidów)

Zatrucie opioidem

Odstawienie opioidu

Zaburzenie używania leków uspokajających, nasennych, przeciwlękowych (uzależneineie od leków)

Zatrucie lekami uspokajającymi, nasennymi, przeciwlękowymi

Odstawienie leków uspokajających, nasennych, przeciwlękowych

Zaburzenie używania stymulanta (np. amfetamina, kokaina, inne)

Zatrucie stymulantem

Zaburzenie używania tytoniu

Odstawienie tytoniu

Zaburzenie używania innej lub nieznznej substancji

Zatrucie inną lub nieznaną substancją

Odstawienie innej lub nieznanej substancji

Zaburzenia hazardowe / hazard patologiczny

ZABURZENIA NEUROPOZNAWCZE

Majaczenie

Zaburzenie neuropoznawcze / Otępienie, spowodowane:

chorobą Alzheimera

zwyrodnieniem czołowo-skroniowym
z ciałami Lewy’ego
chorobą naczyniową
urazowym uszkodzeniem mózgu
wywołane substancją / lekiem

zakażeniem HIV
chorobą pironową
chorobą Parkinsona
chorobą Huntingtona
innym stanem ogólnomedycznym

wieloma czynnikami etiologicznymi

UWAGA: Zaburzenia neuropoznawcze (majaczenie oraz otępienie) zawsze są spowodowane kontaktem z substancją, urazem, zwyrodnieniem, zatruciem chemicznym, chorobą, zakażeniem, itd. Nigdy nie są to zaburzenia psychogenne, dlatego nie leczy ich się psychoterapią w żadnym nurcie. Pacjenta lub kogoś kto zgłasza pacjenta z ostrym zaburzeniem świadomości należy jak najszybciej skontaktować / odesłać do właściwego szpitala / SORu. Natomiast zaburzenia otępienne – niezależnie z jakiej przyczyny – mogą podlegać jedynie rehabilitacji psychologicznej (i innej) i wtedy również nie ma zastosowania psychoterapia, a specjaliści od psychologii rehabilitacji / niepełnosprawności.

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI

Paranoiczne zaburzenie osobowości

Schizoidalne zaburzenie osobowości

Schizotypowe zaburzenie osobowości

Antyspołeczne zaburzenie osobowości

Graniczne zaburzenie osobowości

Histrioniczne zaburzenie osobowości

Narcystyczne zaburzenie osobowości

Unikowe zaburzenie osobowości

Zależne zaburzenie osobowości

Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości

Zmiana osobowości spowodowana innym stanem medycznym

Inne określone zaburzenie osobowości

Nieokreślone zaburzenie osobowości

ZABURZENIA PARAFILICZNE / PARAFILIE

Zaburzenia voyeurystyczne / oglądactwo / podglądactwo

Zaburzenie ekshibicjonistyczne

Zaburzenie frotterystyczne / ocieractwo / ocieranie się

Masochistyczne zaburzenie seksualne

Asfiksjofilia

Sadystyczne zaburzenie seksualne

Zaburzenie pedofilne

Zaburzenia fetyszystyczne

Zaburzenie transwestyczne

Inna określona parafilia

Nieokreślona parafilia

ZABURZENIA RUCHU WYWOŁANE LEKIEM I INNE DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE LEKÓW

Parkinsonizm wywołany lekiem neuroleptycznym

Parkinsonizm wywołany innym lekiem

Złośliwy zespół neuroleptyczny

Ostra dystonia wywołana lekiem

Ostra akatyzja wywołana lekiem

Późna dyskineza

Późna dystonia

Późna akatyzja

Drżenie polekowe

Inne zaburzenie ruchu wywołane lekiem

Zespół objawów związany z przerwaniem przyjmowania leków przeciwdepresyjnych

Inne działania niepożądane leków

INNE STANY, KTÓRE MOGĄ BYĆ PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWANIA KLINICZNEGO

Problemy dotyczące wychowania w rodzinie

Problemy dotyczące związku między rodzeństwem ‘

Wychowanie z dala od rodziców

Problemy w związku między małżonkami lub partnerami

Rozpad rodziny z powodu separacji lub rozwodu

Wysoki poziom wyrażanych w rodzinie emocji

Niepowikłana żałoba

Fizyczna znęcanie się nad dzieckiem

Seksualne znęcanie się nad dzieckiem

Zaniedbywanie dziecka

Psychiczne znęcanie się nad dzieckiem

Przemoc fizyczna ze strony małżonka lub partnera

Przemoc seksualna ze strony małżonka lub partnera

Zaniedbywanie małżonka lub partnera

Fizyczne znęcanie się nad osobą dorosłą

Seksualne znęcanie się nad osobą dorosłą

Psychiczne znęcanie się nad osobą dorosłą

Problemy edukacyjne

Problemy zawodowe (zatrudnienie, migracja)

Problemy mieszkaniowe i ekonomiczne (bezdomność, nieodpowiednie warunki mieszkaniowe, niezgoda z sąsiadem, lokatorem lub właścicielem, brak odpowiedniego pożywienia lub bezpiecznej wody do picia, skrajna bieda, niski dochód, niewystraczające zabezpieczenie socjalne)

Problemy fazy / cyklu życia

Samotność

Trudności z przystosowaniem się do nowego środowiska

Wykluczenie i odrzucenie społeczne

Obiekt dyskryminacji i prześladowań

Ofiara zbrodni

Skazanie w postępowaniu cywilnym lub karnym bez uwięzienia

Uwięzienie lub inne pozbawienie wolności

Problemy związane ze zwolnieniem z więzienia

Problemy związane z innymi okolicznościami prawnymi

Poradnictwo seksualne

Inne poradnictwo